پادکست ترکیه #03 | رابطه استراتژیک آذربایجان و ترکیه و ضرورت پایان اشغال قره‌باغ!


رابطه استراتژیک آذربایجان و ترکیه و ضرورت پایان اشغال قره‌باغ!

با سلام من طه کرمانی هستم و شما شنونده سومین برنامه از مجموعه برنامه های پادکست ترکیه هستید. امروز دوشنبه 5 آبان برابر با 26 اکتبر 2020 و شما صدای من رو از استانبول میشنوید.
در این برنامه به رابطه دو کشور جمهوری ترکیه و جمهوری آذربایجان که پس از درگیری های اخیر قره باغ بیشتر مورد توجه رسانه ها قرار گرفت خواهم پرداخت. پس از شروع مجدد درگیریهای قره باغ از 27ام سپتامبر و اراده آذربایجان برای بازپس گیری اراضی سرزمینی خود آنکارا بیشترین حمایت رو از باکو کرده که بعضا موجب اعتراضاتی از طرف کشورهای دیگر هم شده است. آذربایجان بارها اعلام کرده که تجهیزات نظامی ترکیه رو به صورت شفاف خریداری کرده و از سبد متنوعی شامل بسیاری از کشورهای غرب و شرق در تامین سلاح و تجهیزات نظامی برخوردار است. همچنین هم آذربایجان و هم ترکیه بارها ادعاهای انتقال جنگجویان جهادی از کشورهای ثالث رو رد کردند و خواستار ارائه سند و مدرک از طرف کشورهای مدعی شدند. البته تا بحال هیچ کشوری هیچ سندی دال بر این ادعاها ارائه نکرده است. همچنین اساسا جمهوری آذربایجان با توجه به نیروی انسانی قویتر نسبت به ارمنستان هیچ نیاز منطقی برای انتقال چند صد نیروی آموزش ندیده مثلا از سوریه نداره. در مقابل نیکول پاشینیان به صراحت حضور جنگجویان مسیحی از دیگر کشورها در جبهه قره باغ رو تایید کرد. اما به هر ترتیب اراده قدرتهای رسانه ای بر سانسور گفته های پاشینیان و تکرار ادعاها بر علیه آذربایجان است و به نظر میرسه ملاک پوشش رسانه ای هم اسناد و مدارک و حتی گفته های مقام های رسمی نیست. اما تاریخ و قدرت رابطه آذربایجان و ترکیه محدود به چند سال اخیر نبوده و ریشه تاریخی بسیار وسیعی داره. میشه در رابطه با دلایل استراتژیک نزدیکی آذربایجان و ترکیه ده ها دلیل آورد و اگر به حادثه های تاریخی توجه بشه میشه دید که روتال برادری دو کشور همیشه برقرار بوده.
جمهوری آذربایجان روابط بسیار خوب و بازی با دنیا داره و برای مثال در سال 2019 با 195 کشور مختلف مراوده تجاری داشته است. همچنین آذربایجان در سالهای اخیر علی رغم وجود مساله قره باغ که مانع اصلی برای تجارت خارجی و سرمایه گذاری خارجی حساب میشه میزبان 3 میلیون توریست از 193 کشور مختلف بود که این رقم با توجه به جمعیت حدوداً 10 میلیونی آذربایجان رقم قابل توجهی به حساب میاد. همچنین بر اساس داده های اداره گمرک آذربایجان در سال 2018 آذربایجان بیشترین صادرات را با 30.2 درصد به ایتالیا و پس از آن با 9/4 درصد به ترکیه داشته و کشورهای اسرائیل، چک, هندوستان و آلمان مقصد بیشترین صادرات آذربایجان بودند. همچنین در همان سال آذربایجان بیشترین واردات را با 16.4 از روسیه داشته و پس از آن ترکیه با 13.8 درصد، 10.4 درصد چین و 5.8 درصد آلمان و 4.6 درصد ایالات متحده آمریکا قرار دارند.
حجم تجارت بین ترکیه و آذربایجان در سال 2019 4.4 میلیارد دلار بود اما هدف طرفین رسیدن به 15 میلیارد دلار در سال 2023 است.
با این حال سهم انرژی آذربایجان در سالهای اخیر بیشتر شده است. به طوری که ترکیه در ماه می امسال 33.3 درصد از انرژی خود را از آذربایجان تامین کرد و آذربایجان به تنهایی تامین کننده بیش از یک سوم انرژی ترکیه شد. همچنین ترکیه با تنوع بخشیدن به منابع تامین انرژی و افزایش سهم آمریکا و قطر جای خالی ایران را پر کرد و بنظر این موضوع ایران را که در سال 2021 موعد قرارداد صادرات گاز به ترکیه تمام میشود را نیز نگران کرده است.
ترکیه در بخش نظامی نیز خصوصا بحث آموزش نیروهای مسلح آذربایجان نقش فعالی دارد اما باز هم آذربایجان در مقایسه با ارمنستانی که از حضور و مشاوره دائم روسیه بهره میبرد موقعیت به مراتب مستقل تری دارد.
ترکیه کمترین مرز خاکی خود را نیز با جمهوری آذربایجان و از طریق نخجوان با 18 کیلومتر دارد. ترکیه در نخجوان طبق قراردادی با باکو نقش گارانتور دارد و بازهم بیشترین نقش را به لحاظ آموزشی دارد.
حضور پهپادهای بایراکتار ترکیه در کنار پهپادهای اسرائیلی پهپادهای ساخت داخل آذربایجان نقش تعیین کننده ای در جنگ اخیر داشته است. این مساله و تاکید ترکیه بر عمل به مصوبات شورای امنیت سازمان ملل متحد در خصوص پایان دادن به اشغال خاک آذربایجان توسط ارمنستان و نزدیکی افکار عمومی ترکیه به آذربایجان در مرکز توجه رسانه های غربی و البته فارسی زبان قرار گرفت. ترکیه طبیعتاً نگرانی های در خصوص تکرار حملات ارمنستان به خطوط انرژی که بسیار دورتر از قره باغ بوده و همین چند ماه پیش انجام شد دارد. اما ادعای ارضی ارمنستان بر خاک ترکیه آن هم در عالی ترین سطح و ترور چندین دیپلمات ترکیه توسط گروه تروریستی آسالا ارمنستان آنکارا را بر برقراری استقرار در قفقاز جنوبی مصمم تر کرده است.
درسته که اروپا با فشار بر ترکیه قصد کنترل نفوذ منطقه ای آنکارا در مدیترانه و حالا قفقاز رو داره ولی به هر ترتیب مساله روشنی است که نهایتا با اصرار بر تفکر صلیبی و میدان دادن به جریان پان ارمنی نمیشه زمستان سرد رو بدون منابع انرژی آذربایجان گذروند.