Settings
Light Theme
Dark Theme
Podcast Cover

O działaniu impulsywnym. Prof. dr hab. Robert Piłat

Z filozoficznego punktu widzenia działania impulsywne lub niepowściągliwe, czyli niezgodne z własnymi preferencjami, jest intrygujące, gdyż łamie dwie normy o wielkim znaczeniu dla życia refleksyjnego: (1) normę samorozumienia, która nakazuje,...

show more
Z filozoficznego punktu widzenia działania impulsywne lub niepowściągliwe, czyli niezgodne z własnymi preferencjami, jest intrygujące, gdyż łamie dwie normy o wielkim znaczeniu dla życia refleksyjnego: (1) normę samorozumienia, która nakazuje, by działający znał racje swojego działania; (2) normę racjonalności, która nakazuje, by działanie danej osoby odzwierciedlało jej preferencje.
Myśl starożytna pozostawiła nam w spadku przynajmniej cztery obrazy działania
impulsywnego: (1) Gniew Achillesa wywołany naruszeniem jego praw, a tym samym
godności. Godność nie wchodzi w negocjacje z innymi wartościami, nie ma więc co
powściągnąć gniewu bohatera; (2) Monolog Medei w tragedii Eurypidesa ze słowami
„Nieznany mi przymus ogarnia mnie …” - odwołanie się do nieznanej podmiotowi, przemożnej siły; (3) Dialektyka woli odkryta przez św. Pawła i opracowana dokładniej przez św. Augustyna: „Nie czynię dobra, które chcę, lecz zło, którego nie chcę”; (4) Opina Arystotelesa odwołująca się do zaburzania głosu rozumu przez namiętności, w wyniku czego przestajemy wiedzieć, co jest dobrem.

W czasach nowożytnych wszystkie te perspektywy uległy pogłębieniu i
zniuansowaniu. U Montaigne’a w eseju O gniewie znajdujemy zaczerpnięty z lektury przykład osobliwej negocjacji pomiędzy namiętnością (impulsem) i refleksją: „A Spartanin Charyllus helocie jednemu, który stawiał mu się zbyt zuchwale i krnąbrnie: „Na bogów - rzekł - gdybym nie był w gniewie, w tejże chwili kazałabym cię uśmiercić”. Bogatym studium impulsywności i niepowściągliwości są dramaty Szekspira, w szczególności Makbet i Opowieść zimowa, w jakieś mierze Żywot Timona z Aten. Osobny odcinek podcastu poświęcony będzie „metodycznemu szaleństwu” Hamleta.
Problem niepowściągliwości jest ważnym przedmiotem współczesnej filozofa
praktycznej. Donald Dawidson w tekście o słabości woli pisze, że kto woli A niż B lecz robi B jest nie tylko nieracjonalny z pragmatycznego punktu widzenia, lecz pozbawiony jest istotnej samowiedzy: nie dysponuje pojęciem racji działania, a tym samym nie jest w stanie zrozumieć sam siebie. Dawidson przyczynę tego rodzaju działania w tym, że działający nie uwzględnia w swej decyzji wszystkich relewantnych okoliczności; idzie za racją izolowaną od innych racji (silniejszych i słabszych), a przez to niemożliwą do zrozumienia.
show less
Information
Author Podcasty Filozoficzne IF UKSW
Categories Philosophy
Website -
Email -

Looks like you don't have any active episode

Browse Spreaker Catalogue to discover great new content

Current

Looks like you don't have any episodes in your queue

Browse Spreaker Catalogue to discover great new content

Next Up

Episode Cover Episode Cover

It's so quiet here...

Time to discover new episodes!

Discover
Your Library
Search