29 APR 2022 · Jednym z najważniejszych działań Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża było upamiętnianie ofiar masakry robotników w grudniu 1970 roku na Wybrzeżu. Dla wielu osób szok wywołany strzelaniem do bezbronnych ludzi na ulicach stał się momentem przełomowym i spowodował zaangażowanie się w opozycję antykomunistyczną. Jeszcze przed powstaniem związków – w 1977 roku – zorganizowano po raz pierwszy złożenie wieńców przed stoczniową bramą. Te obchody były kontynuowane w 1978 i 1979 r. Po Sierpniu, czyli 16 grudnia 1980 r., odsłonięto w Gdańsku Pomnik Poległych Stoczniowców. W audycji wykorzystujemy wspomnienia: Anny Walentynowicz, Jana Karandzieja, Andrzeja Kołodzieja, Bogdana Borusewicza i Andrzeja Bulca.

29 APR 2022 · Większość działaczy WZZ Wybrzeża pozostawała w ukryciu. Były jednak osoby znane Służbie Bezpieczeństwa, które w związku ze swą opozycyjną postawą były represjonowane. Jedną z nich był Błażej Wyszkowski, brat założyciela WZZ Wybrzeża Krzysztofa Wyszkowskiego. Został aresztowany pod pretekstem pobicia milicjantów, kiedy stanął w obronie Anny Młynik. W audycji oddajemy głos działaczom związku: Błażejowi Wyszkowskiemu, Janowi Karandziejowi, Joannie Dudzie Gwiazda i Andrzejowi Gwieździe.

29 APR 2022 · Wolne Związki Zawodowe Wybrzeża zainspirowały i zorganizowały strajki w sierpniu 1980 r. na Wybrzeżu, w tym ten najważniejszy – w gdańskiej stoczni. Jego pretekstem było zwolnienie z pracy działaczki WZZ Anny Walentynowicz. Strajkujący zainspirowani przez WZZ przygotowali postulat o powstaniu niezależnej reprezentacji pracowników. Efektem było powołanie do życia Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”, do którego zapisało się 10 milionów Polaków. W audycji o przygotowaniach do strajku i jego organizacji opowiadają działacze Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża: Anna Walentynowicz, Joanna Duda Gwiazda, Andrzej Gwiazda, Andrzej Kołodziej, Błażej Wyszkowski, Jan Karandziej, Bogdan Borusewicz, Tomasz Wojdakowski i Maciej Miatkowski.

29 APR 2022 · Lata 70. XX wieku w Polsce były na początku okresem polepszenia warunków życia. Edward Gierek, który przejął władzę po masakrze robotników w grudniu 1970 r. na Wybrzeżu, zaciągnął kredyty. Zaczęły pojawiać się towary w sklepach, budowano mieszkania. W połowie tej dekady gospodarka załamała się i pogorszyła się sytuacja robotników. Właśnie w tym momencie zaczęła intensywniej działać opozycja. Jednym z głównych celów Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża było mówienie prawdy o ówczesnej rzeczywistości. Takie edukacyjne działania realizowano między innymi przez kolportaż ulotek. Z drugiej strony opozycja uczyła robotników, jak mogą walczyć o swoje prawa. W tym swoją pomoc okazywał specjalista z zakresu prawa pracy, późniejszy prezydent Rzeczpospolitej Polskiej, Lech Kaczyński. W audycji działalności oświatowej WZZ Wybrzeża opowiadają: Andrzej Bulc, Jan Karandziej, Janusz Satora, Lech Zborowski, Joanna Duda Gwiazda, Andrzej Gwiazda.

29 APR 2022 · Władze Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej pilnie śledziły rodzącą się w latach 70. XX wieku opozycję. Wprowadzano w szeregi ludzi myślących prodemokratycznie agentów, aby mieć kontrolę nad tym, co dzieje się wśród opozycjonistów i destabilizować jej działania. Tak też stało się z Wolnymi Związkami Zawodowymi Wybrzeża. Agent Edwin Myszk na tyle zasymilował się z ich działaczami, że znalazł się nawet w komitecie założycielskim związków po rezygnacji Antoniego Sokołowskiego. Udało się jednak zdemaskować i usunąć wroga. O tych wydarzeniach w audycji opowiadają: Joanna Duda Gwiazda, Andrzej Gwiazda, Bogdan Borusewicz, Krzysztof Wyszkowski i Błażej Wyszkowski.

29 APR 2022 · Kiedy tylko wynaleziono pismo, zaczęto przelewać swoje myśli na papier. Dla działaczy WZZ Wybrzeża miejscem, które przybliżało idee opozycyjnej wobec rządzących Polską Rzeczpospolitą Ludową komunistów, było pismo „Robotnik Wybrzeża”. Swoją nazwą nawiązywało do „Robotnika” wydawanego przez Komitet Obrony Robotnika. Tu opisywano co dzieje się w poszczególnych zakładach na Pomorzu. To była też swego rodzaju wizytówka, bo działacze WZZ Wybrzeża publikowali w stopce redakcyjnej swoje adresy. Opozycja ujawniła się i pozwalała kontaktować się ze sobą ludziom myślącym inaczej niż oficjalny przekaz PZPR. W audycji o „Robotniku Wybrzeża” opowiadają: Joanna Duda Gwiazda, Andrzej Gwiazda, Bogdan Borusewicz, Jacek Jaruchowski, Krzysztof Wyszkowski.

29 APR 2022 · Pani Ania - tak najczęściej mówili o suwnicowej z gdańskiej stoczni młodzi działacze Wolnych Związków Zawodowych. Podkreślali, że Anna Walentynowicz była dla nich jak matka. Otaczała serdecznością, udzielała pomocy. W jej niewielkim mieszkaniu w Gdańsku Wrzeszczu przyszły prezydent Lech Kaczyński szkolił robotników z prawa pracy, ale tu także toczyły się rozmowy o historii Polski i warunkach życia w latach 70. XX wieku. Tu robotnicy opowiadali, jak są traktowani w pracy. Anna Walentynowicz odegrała jedną z kluczowych ról w czasie strajku w sierpniu 1980 roku. W audycji przypominamy wypowiedzi: Anny Walentynowicz, Jana Karandzieja, Mariusza Muskata, Lecha Kaczyńskiego, Krzysztofa Wyszkowskiego i Bogdana Borusewicza.

29 APR 2022 · Na pomysł powołania Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża wpadł Krzysztof Wyszkowski. Początkowo swoją inicjatywą podzielił się tylko z Bogdanem Borusewiczem. Dopiero po kontakcie z opozycjonistami w Warszawie zapytał o zgodę na podpis pod deklaracją założycielską spawacza okrętowego Antoniego Sokołowskiego i inżyniera Andrzeja Gwiazdę. Powołanie WZZ Wybrzeża ogłosiło Radio Wolna Europa. Dlaczego w Gdańsku udało się to, co nie udało się na Śląsku? Co dawało pewność, że powołanie organizacji się uda? O tym w audycji opowiadają: Krzysztof Wyszkowski, Bogdan Borusewicz, Joanna Duda Gwiazda i Andrzej Gwiazda.

29 APR 2022 · Dzięki Radiu Wolna Europa ludzie dowiadywali się, co dzieje się w Polsce, bowiem ówczesne media relacjonowały tylko to, co rządząca krajem Polska Zjednoczona Partia Robotnicza chciała przekazać. RWE ogłosiło powstanie WZZ Wybrzeża. To był niejako „konstytucyjny” akt, który potwierdzał inicjatywę Krzysztofa Wyszkowskiego. W audycji o Radiu Wolna Europa opowiadają: Joanna Duda Gwiazda, Andrzej Gwiazda i Krzysztof Wyszkowski.

29 APR 2022 · Tadeusz Szczepański, jako 19-letni mechanik samochodowy, w 1979 roku przyłączył się do Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża. Był w tak zwanej grupie ze Stogów, czyli osób mających kontakt z Lechem Wałęsą. Szczepański kolportował prasę niezależną i ulotki, w grudniu 1979 współorganizował niezależne obchody Grudnia ’70. Miesiąc później zaginął w tajemniczych okolicznościach. W marcu 1980 roku jego nagie, okaleczone ciało wyłowiono z Kanału Na Stępce przy przepompowni ścieków na Ołowiance. W audycji o Tadeuszu Szczepańskim występują: jego matka Cecylia Szczepańska, Andrzej Gwiazda, Bogdan Borusewicz i Andrzej Kołodziej.