19 JUL 2022 · W tym odcinku rozmawiam z Maćkiem Grześkowiakiem, specjalistą ds. międzynarodowego reżimu ochrony uchodźców, o sytuacji uchodźców syryjskich i o ich perspektywach powrotu do Syrii. Poruszamy takie tematy jak: 🔹 Konflikt, który zmusił Syryjczyków do opuszczenia domów; 🔹 Miejsca, gdzie przebywają Syryjscy uchodźcy; 🔹 Warunki, w jakich warunkach mieszkają np. w Libanie; 🔹 Jaka jest różnica między uchodźcami de facto i de iure; 🔹 Jak działa zasada zakazu zawracania (non-refoulement) i czy słuszne jest stwierdzenie, że Syryjczyków można z Europy wydalić np. do Libanu czy Turcji; 🔹 Jaka jest obecna sytuacja w Syrii; 🔹 Jakie są perspektywy powrotu uchodźców syryjskich do Syrii. Maciej Grześkowiak - doktorant na Wydziale Prawa i Administracji UW, kierownik projektu badawczego poświęconego lukom w międzynarodowym reżimie ochrony uchodźców, Główny koordynator ds. Współpracy naukowej w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich. Autor książki “Wybrane aspekty prawne powrotu uchodźców syryjskich”. Pracował wcześniej m.in. w projektach humanitarnych na rzecz Syryjskich uchodźców w Libanie. Współpracował też z Helsińską Fundacją Praw Człowieka. — Ten odcinek powstał dzięki wsparciu Matronek i Patronów na Patronite! Możesz pomóc wchodząc na www.patronite.pl/reorient — Edycja dźwięku: Tostanki.pl — Muzyka w intro i outro: Noor Alraee "Khalini Ashofek" — Zdj. na okładce: © EC/ECHO/Dina Baslan via Flickr

13 APR 2022 · W związku z agresją Rosji na Ukrainę wiele mówi i pisze się o kwestiach sprawiedliwości i odpowiedzialności międzynarodowej za zbrodnie wojenne i inne naruszenia norm w czasie konfliktu. Wiemy, że cały czas zbierane są dowody, które mogą być wykorzystywane w przyszłości w czasie procesów. Mówi się o możliwości wykorzystania różnego rodzaju trybunałów i sądów, ale także o trudnościach i przeszkodach na drodze do osądzenia winnych. W tym odcinku Reorientu pytam o kwestie dochodzenia sprawiedliwości prawnej dr Kaję Kowalczewską, specjalistkę od międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych (MTHKZ). Rozmawiamy o tym: 🔹 czym jest MPHKZ i jak reguluje działania w czasie konfliktów; 🔹 o funkcjonowaniu tego prawa: czy jest faktycznie wprowadzane w życie, kogo wiąże i w jaki sposób; 🔹 co w tym prawie jest zapisane (np. zakaz atakowania cywilów), a czego nie ma (np. korytarzy humanitarnych) i dlaczego; 🔹 czy na pewno to, że istnieje tyle materiałów foto i wideo z agresji na Ukrainę oznacza, że będzie mnóstwo materiałów dowodowych do skazywania winnych; 🔹 czym się różni Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości od Międzynarodowego Trybunału Karnego, o trybunałach specjalnych, propozycji powołania trybunału ad hoc do osądzania zbrodni agresji i o tzw. jurysdykcji generalnej; 🔹 jaka może być rola powyższych instytucji w osądzaniu winnych tego konfliktu; 🔹 jak wyjście Rosji z Rady Europy wpływa na kwestie dochodzenia sprawiedliwości przez ofiary; 🔹 czy i jaki my mamy wpływ na kwestie prawa międzynarodowego i sprawiedliwość. errata: ok. 46 minuty chodzi o Trybunał Specjalny dla Libanu powołany w zw. z zabójstwem premiera (nie prezydenta) Rafiqa Haririego (i 21 innych osób) w zamachu w 2005 roku. 18 sierpnia 2020 roku Trybunał wydał wyrok, ale nie został jeszcze rozwiązany. Raport dotyczący stosowania na świecie jurysdykcji uniwersalnej sporządzany jest co roku przez organizację Trial International, raporty możecie znaleźć na ich stronie. Kaja Kowalczewska jest doktorem nauk prawnych adiunktem w Katedrze Kryminalistyki, Prawa Karnego i Międzynarodowego na Uniwersytecie Pedagogicznym w Krakowie oraz badaczem w Inkubatorze Doskonałości Naukowej Digital Justice na Uniwersytecie Wrocławskim. Prowadzi badania przede wszystkim nad prawem konfliktów zbrojnych, a w szczególności nad wpływem nowych technologii na normy prawne i etyczne. Jest autorką książki “Sztuczna inteligencja na wojnie. Perspektywa międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych” opublikowanej w 2021. Gościła w odc. 8 podcastu Prawo Przyszłości, gdzie opowiadała o sztucznej inteligencji i prawie międzynarodowym. — Ten odcinek powstał dzięki wsparciu Matronek i Patronów na Patronite! Możesz pomóc wchodząc na www.patronite.pl/reorient — Muzyka w intro i outro: Noor Alraee "Khalini Ashofek" — Zdj. na okładce: pomnik Justicii w Brnie, Nicolas Jossi @nicopic, Gerechtigkeitsbrunnen Altstadt Bern/Oldtown Bern via Unsplash

14 MAR 2022 · Uwaga: ten odcinek został nagrany kilka tygodni temu, kiedy nie myśleliśmy nawet, że Rosja może naprawdę zaatakować Ukrainę. W obecnej sytuacji ta rozmowa jest bardzo aktualna, ale pamiętajcie, że była nagrana w innych realiach. A z odcinka dowiecie się m.in: Co ma dorsz do akulturacji? Co ma prawo do akulturacji? Czy asymilacja migrantów powinna być naszym celem? Jak migranci z krajów słowiańskich odnajdywali się w Polsce w ostatnich dekadach? O swoich badaniach opowiada Jan Bazyli Klakla, który ukończył studia doktoranckie na Wydziale Prawa i Administracji UJ, jest doktorantem na Wydziale Socjologii UJ i pracuje jako specjalista ds. nauk społecznych w CASE - Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych. Ten odcinek powstał dzięki wsparciu Matronek i Patronów na Patronite! Możesz do nich dołączyć na www.patronite.pl/reorient. — Muzyka w intro i outro: Noor Alraee "Khalini Ashofek"


18 FEB 2022 · W odc. 23 rozmawiam z Janem Bazylim Klaklą o zaostrzeniu procesów migracyjnych w 2015 roku i o tym, czy Europa wyniosła z tego jakąś lekcję. Jan Bazyli Klakla ukończył studia doktoranckie na Wydziale Prawa i Administracji UJ, jest doktorantem na Wydziale Socjologii UJ i pracuje jako specjalista ds. nauk społecznych w CASE - Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych. Razem z Bazylem w 2015 roku byliśmy na tzw. szlaku bałkańskim, czyli trasie, którą podróżowali uchodźcy i uchodźczynie, migranci i migrantki z Południa do Europy. Do tego nawiązujemy i w tym odcinku: - porównujemy nasze doświadczenia z tamtego okresu i z teraz; - opowiadamy jak Chorwacja czy Słowienia organizowały migrację przez swoje terytoria; - Jakie były polityczne propozycje poprawienia systemu po 2015 i co się nie udało; - o obecnym systemie w Polsce; - o traktowaniu prawa międzynarodowego, krajowego i procedur związanych z migracjami jako sugestii, a nie twardych zasad; - o zaufaniu do prawa. PS. Na początku odcinka używam pojęć, których w stosunku do migracji i uchodźctwa nie powinno się używać: "przepływy", "płynęli". Czemu nie powinno się używać? Odpowiedź znajdziesz na moim instagramie i stronie reorient.pl Ten odcinek powstał dzięki wsparciu Matronek i Patronów na Patronite! Możesz do nich dołączyć na www.patronite.pl/reorient. — Muzyka w intro i outro: Noor Alraee "Khalini Ashofek"



20 NOV 2021 · W tym odcinku Reorientu zajmujemy się tematem wyjątkowo aktualnym, czyli kryzysem humanitarnym na polskiej granicy z Białorusią. Gościnią w podcaście jest dr Joanna Grzymała-Moszczyńska, psycholożka, akademiczka, trenerka antydyskryminacyjna i wolontariuszka Fundacji Ocalenie, zaangażowana w pomoc na granicy. Rozmawiamy m.in. o tym: - czemu w Polsce tak żywe są uprzedzenia wobec uchodźców i w ogóle „Obcych”; - co się dzieje na granicy polsko-białoruskiej i w jej okolicach; - kim są osoby, które granicę usiłują przekroczyć i skąd się tu wzięły; - jak organizacje pozarządowe i aktywiści udzielają pomocy poza strefą stanu wyjątkowego, a jej mieszkańcy wewnątrz; - o tym, jak traumatyczna może być ta sytuacja dla osób uwięzionych na granicy, mieszkańców pogranicza, wolontariuszy udzielających pomocy, ale też tych wszystkich, którzy obserwują to z daleka; - co można zrobić i jak pomagać z głową; - jak rozmawiać z tymi, którzy są „na nie”, albo nie są przekonani co myśleć o uchodźcach i osobach uwięzionych na granicy. Dr Joanna Grzymała-Moszczyńska jest psycholożką, aktywistką, trenerką antydyskryminacyjną, pracuje w Instytucie Psychologii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Zajmuje się kwestiami związanymi z szeroko rozumianym przeciwdziałaniem dyskryminacji w edukacji, redukcją uprzedzeń wobec uchodźców oraz badaniami o motywacji do zaangażowania w aktywizm. Członkini Towarzystwa Edukacji Antydyskryminacyjnej i Spółdzielni „Ogniwo” w Krakowie, obecnie angażuje się w wolontariat na granicy Polsko-Białoruskiej. Ten odcinek powstał dzięki wsparciu Matronek i Patronów na Patronite! —— Muzyka w intro i outro: Noor Alraee "Khalini Ashofek"

8 SEP 2021 · Odcinek 21. kończy trylogię o Jemenie i dotyczy sytuacji humanitarnej i pomocy humanitarnej w tym kraju. To nie jest jednak rozmowa o statystykach kryzysu i liczbach opisujących ludzką tragedię. Dowiecie się oczywiście: - jak tam jest, czego brakuje, jak cywile przeżywają konflikt, brak jedzenia i podstawowych usług, kiedy co chwilę wydarzają się jakieś inne katastrofy; - jak pandemia wpłynęła na Jemen i jak ją odebrali Jemeńczycy; - czym jest głód i jakie są konsekwencje ostrego niedożywienia u dzieci, - o sytuacji kobiet i dzieci w Jemenie i jak wygląda wspieranie ich; - o sytuacji medycznej - brakach i możliwościach. Ale tak naprawdę to jest to rozmowa o profesjonalnym udzielaniu pomocy humanitarnej. O zdobywaniu materiałów, dbaniu o trwałość tego, co się buduje na miejscu, o jakość i standardy. O tym, że da się pomocy dobrze udzielać, choć wiąże się z tym ogromna odpowiedzialność etyczna, zawodowa i po prostu ludzka. I że warto, bo realnie wpływa na życie ludzkie. Gościnią odcinka jest Nina Mocior, ekspertka w zakresie pomoc humanitarnej, kierowniczka programowa misji Polskiej Akcji Humanitarnej w Jemenie. Reorient powstaje dzięki Waszemu wsparciu na www.patronite.pl/reorient — Zdj. na okładce: 7 maja 2018 r., Jemenki idą koło gruzów po bombardowaniach w pobliżu kompleksu prezydenckiego w Saanie; „525 Rubble”, aut. Felton Davis, via Flickr (CC). — Intro: Noor Alraee "Khalini Ashofek"

25 AUG 2021 · Odcinek 20. podcastu Reorient poświęcony jest po raz kolejny Jemenowi, tym razem toczącej się tam obecnie wojnie domowej. Z tego odcinka dowiecie się m.in.: - kim są strony walczące w Jemenie; - o co tak naprawdę walczą i co nimi kieruje; - co ten konflikt ma wspólnego z jemeńską wojną domową z lat 60. i jaki paradoks się pojawił w związku z zawiązanymi teraz sojuszami; - czy jest to wojna zastępcza i jakie interesy mają Iran i Arabia Saudyjska w tym konflikcie; - kto korzysta na tym konflikcie, a kto traci najbardziej; i dlaczego w koszmarnej sytuacji humanitarnej w Jemenie nadal walka się opłaca. Różne aspekty i konteksty historyczne, polityczne i międzynarodowe tego konfliktu wyjaśnia dr hab. Łukasz Fyderek, politolog specjalizujący się w państwach Bliskiego Wschodu, adiunkt w Instytucie Bliskiego i Dalekiego Wschodu Uniwersytetu Jagiellońskiego. — Reorient powstaje dzięki Waszemu wsparciu na www.patronite.pl/reorient — Na okładce: Sana’a, Rod Waddington via Flickr (CC BY-SA 2.0) — Intro i outro: Noor Alraee "Khalini Ashofek"

11 AUG 2021 · Odcinek 19. podcastu Reorient poświęcony jest Jemenowi. To piguła wybranej wiedzy (bo można opowiedzieć dużo więcej barwnych historii) i wprowadzenie do kolejnych odcinków o tym kraju. Słuchając, dowiecie się: - o prawdziwych i legendarnych korzeniach Jemenu i jego późniejszej historii; - o plemienności i podziałach społecznych; - kim są Zajdyci; - o tym co było kiedyś złotem Jemenu (zanim znaleziono ropę) i co uprawia się tam dzisiaj; - o podziałach na dwa Jemeny, romansach z Sowietami, Egipcjanami i Saudami, zjednoczeniu i ostatnich latach do wybuchu wojny domowej w 2015 r. Odcinek jest solowy, czyli mówi do Was Ewa Górska, doktorka prawa, kulturoznawczyni bliskowschodnia i autorka Reorientu. — Reorient powstaje dzięki Waszemu wsparciu na www.patronite.pl/reorient — Na okładce: stara Sana'a, 2013. Rod Waddington via flickr. — Muzyka w odcinku: Intro i outro: Noor Alraee "Khalini Ashofek" przerywniki: Abdallah "yemen music | تراث يمني أغاني يمنية تراثية" & Sons de la Barcelona Intercultural workshop "Ensayo, tar y canto" via freesound.

27 JUL 2021 · Odcinek 18 poświęcony jest zjawisku prawa zwyczajowego. Rozmawiamy z Janem Bazylim Klaklą o tym, czym jest prawo zwyczajowe, o problemach definicyjnych, o tym jak odkrywano i jak patrzono na prawo zwyczajowe (czyli poruszamy wątki kolonialne i post-kolonialne). Mówimy też o tym jak nas dotyczą pluralizm normatywny i pluralizm prawny, a także o egzotyzacji patrzenia na prawo zwyczajowe. O krwawej zemście, ale i procesach rekoncyliacyjnych. O sprawiedliwości naprawczej i o tym, czego możemy nauczyć się z różnych systemów zwyczajowych. A to wszystko okraszone jest przykładami z prawa zwyczajowego, przede wszystkim albańskiego, arabskiego i romskiego. Jan Bazyli Klakla - doktorant w Katedrze Socjologii Prawa (Wydział Prawa i Administracji) Uniwersytetu Jagiellońskiego i w Zakładzie Badań Problemów Ludnościowych na Socjologii UJ, absolwent prawa, porównawczych studiów cywilizacji i socjologii. zdj. na okładce: ViolaCiv via Wikipedia (CC). — Możecie wesprzeć powstanie kolejnego odcinka na www.patronite.pl/reorient — Muzyka w odcinku: Intro i outro: Noor Alraee | Khalini Ashofek | نور الراعي | خليني اشوفك

14 JUL 2021 · W odcinku 17. podcastu Reorient rozmawiam z Łukaszem Dziurą z WPiA UJ o dronach na Bliskim Wschodzie. Usłyszycie w nim o tym: - jakie drony Izrael kupił od Stanów dekady temu i co później się z nimi stało; - jak wyglądało ich użycie w czasie Pustynnej Burzy w Zatoce Perskiej; - co do stosowania dronów i strategii ich używania ma Michel Foucault; - jak Izrael reguluje swój rynek dronów cywilnych; - jakich dronów używa ruch Huti w Jemenie, a jakich Hamas w Gazie; - czym są roje dronów, - o tym, że niedawno sztuczna inteligencja w dronie sama miała użyć broni (w podcaście nie mówimy o szczegółach, ale chodzi o informacje ONZ na temat ataku w Libii z marca 2020 roku) - o infrahumanizacji wojny; - jak drony się mają do terroryzmu i czy można takie ataki powstrzymać - i o innych rzeczach. zdj. na okładce: Fg Off Owen Cheverton/Flickr: Reaper RPAS Aircraft Lands at Kandahar, Afghanistan — Możecie wesprzeć powstanie kolejnego odcinka na www.patronite.pl/reorient — Muzyka w odcinku: Intro i outro: Noor Alraee | Khalini Ashofek | نور الراعي | خليني اشوفك Elementy dźwiękowe: Bede Ma'ek | Noor Alraee - نور الراعي | بدي معك