19 APR 2022 · „I BYŁA MIŁOŚĆ W GETCIE” wg książki Marka Edelmana i Pauli Sawickiej „Dlaczego nikt mnie nie pyta, czy w getcie była miłość? Dlaczego nikogo to nie interesuje?” – mówił na krótko przed śmiercią w 2009 roku Marek Edelman. Dlatego też w książce "I była miłość w getcie" opowiada Pauli Sawickiej o intymnych, nieraz ostatnich dla swoich bohaterów relacjach miłosnych dziejących się w czasie wojny w getcie. Relacjach granicznych, spazmatycznych, ostatecznych, przepełnionych niezaspokojonym pragnieniem, pożądaniem na granicy życia i śmierci. Bo w piekle getta mogło istnieć piękno miłości. Nawet jeśli było dotkliwe, kruche, ranliwe, zrodzone ze strachu, z rozpaczy, z samotności nie do wyobrażenia. „I była miłość w getcie” to nie jest spektakl biograficzny. To fantazja, w której życie z cieniami przeszłości nie jest koszmarem, tylko koniecznością i rajem. Jedną warstwą spektaklu jest opowieść Marka (Jerzy Walczak) do Pauli (Alina Świdowska) o codzienności życia w getcie; o miłościach, konieczności bycia z kimś, bo to daje nadzieję do życia, choćby na chwilę. Druga warstwa to wyłaniające się tu i ówdzie z zakamarków pamięci Marka widma Kobiet i Mężczyzn (Małgorzata Majewska, Marcin Błaszak, Piotr Chomik), które wciąż chcą opowiadać swoją historię – albo tylko jej wariację. Oto siedemnastoletnia dziewczyna, która wychodzi na aryjską stronę z chłopakiem i przez trzy miesiące się kochają, są szczęśliwi, choć wiedzą, że któregoś dnia pieniądze się skończą i gospodarz albo ich wyrzuci, albo wyda. Albo lekarka, która po zaginięciu męża wiąże się z mężczyznami młodszymi od siebie o kilkanaście, kilkadziesiąt lat i mówi, że „pierwszy raz w tej samotności znalazła kogoś, była z kimś i będzie się odtąd starała być zawsze z kimś”... Roland Barthes we "Fragmentach dyskursu miłosnego" – porównując katastrofę miłosną do sytuacji granicznych doświadczanych w obozach koncentracyjnych – pisał: „Czy jedna z najbardziej niewyobrażalnych w dziejach niegodziwości może powrócić w błahym, dziecinnym, wymyślonym, niejasnym zdarzeniu, które przytrafia się podmiotowi w komfortowym położeniu i które jest jedynie łupem jego Wyobraźni? Obie te sytuacje mają jednak coś wspólnego: są panicznie dosłowne: są sytuacjami bezwzględnymi, bezpowrotnymi: przerzuciłem siebie w innego z taką siłą, że kiedy mi go brakuje, nie mogę się pozbierać, sam siebie odzyskać: jestem zgubiony, na zawsze”. Historie opowiedziane przez Marka Edelmana (i Paulę Sawicką) mówią właśnie o zagubieniu, bezwzględności, dosłowności doświadczanej w getcie samotności i rozpaczy. Ale mówią też, że ratunkiem wtedy – ratunkiem dziś – jest podejmowane raz po raz uczucie. Podejmowane ryzyko miłości. Tych historii nie można oceniać. Tym historiom należy się przyglądać – aby nigdy nie zapomnieć, że była miłość w getcie. Że jest miłość. Realizacja: Katarzyna Oklińska

20 DEC 2021 · Celem konkursu było pobudzenie dramaturgów różnych narodowości, kultur 
i tradycji do podjęcia być może jednego z największych tematów XXI wieku – tematu pamięci, mając przekonanie, że od czule kultywowanej pamięci zależy to, jakimi społeczeństwami jesteśmy, jak rozumiemy swoje obywatelstwo, jaką budujemy teraźniejszość i przyszłość. Organizatorom zależało na pozyskaniu nowych, wartościowych tekstów dramatycznych inspirowanych szeroko pojętą tematyką żydowską oraz promowaniu współczesnej literatury teatralnej, sprzyjającej rozwojowi dialogu i zrozumienia niezależnie od różnic dzielących ludzi ze względu na rasę, płeć, wyznanie i położenie społeczne. Na konkurs nadesłano blisko sto sztuk z Polski i ze świata. Spotkały się w nim utwory pisane 
z rozmaitych perspektyw, przez autorów wywodzących się z różnych kręgów kulturowych 
i kilku generacji. Obok tekstów zanurzonych w rytmie współczesności, pojawiły się dramaty nawiązujące do tragedii Holocaustu, doświadczeń Marca 1968 roku, a także utwory zakorzenione głęboko w tradycji żydowskiej, sięgające odległej przeszłości. 6 grudnia 2021 roku, Jury w składzie: Tomasz Miłkowski (przewodniczący), Gołda Tencer (dyrektorka Teatru Żydowskiego, aktorka, reżyserka), Małgorzata Sikorska-Miszczuk (dramaturżka), Jacek Cieślak (krytyk teatralny), Remigiusz Grzela (kierownik literacki Teatru Żydowskiego, dramaturg), Marzena Dobosz (sekretarz kapituły, krytyczka teatralna) po długich i burzliwych dyskusjach zdecydowało o przyznaniu nagród. - Bodaj po raz pierwszy w Polsce (a może i na świecie) ogłoszony został taki konkurs wymarzony przez Gołdę Tencer. Pomysł okazał się nad podziw trafiony. Nie tylko dlatego że nadeszło niemal sto sztuk z różnych stron świata i z Polski, ale że przyniósł plon jakościowo przebogaty. Gdyby była taka możliwość, można by nagrodzić co najmniej drugie tyle prac konkursowych.- mówi Tomasz Miłkowski, przewodniczący Jury. - Lektura tych utworów okazała się ożywczą przygodą, poszerzającą horyzonty pierwszych czytelników, a z czasem – mam nadzieję – dająca szansę inscenizatorom, którzy sięgną po teksty, aby przedstawić je w teatrze. Okazało się przy tym, że te teksty, pisane po polsku, w jidysz, po hebrajsku, angielsku czy rosyjsku, ze sobą rozmawiają, że tworzą kręgi ludzkiej wspólnoty zawsze dążącej do życia w pokoju z poczuciem czasu nieutraconego. Jednym z ważnych motywów, który spaja te teksty, jest dążenie do określenia własnej tożsamości, swego stosunku do przeszłości i współczesności. Może jeszcze ważniejszym jest język, jako wehikuł przetrwania, bez którego świat człowieka obraca się wniwecz. - dodaje Tomasz Miłkowski. • Laureatką I NAGRODY (w wysokości 30 tys. złotych) została Elżbieta Łapczyńska za sztukę „Statek Utopia” • NAGRODĘ MINISTRA KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO otrzymała Marta Szamani Yacoub za sztukę „Czy ktoś widział Hedwig Klein?” • NAGRODA PREZYDENTA MIASTA WARSZAWY została przyznana Iddo Natanyahu za sztukę „Don Samuel Abravanel” • NAGRODA DLA SZTUKI POLSKIEJ PRZYZNANA PRZEZ TVP KULTURA – dla Ewy Sułek za „Wiosło Jakuba” • NAGRODA MUZEUM GETTA WARSZAWSKIEGO – dla Jarosława Wójcika za „Pokój z widokiem” • NAGRODA INSTYTUTU TEATRALNEGO zostanie ogłoszona przez Instytut po zapoznaniu się ze sztukami wybranymi przez Jury do drugiego etapu Konkursu. W Międzynarodowym Konkursie im. Szymona Szurmieja na Dramat Współczesny o Tematyce Żydowskiej zostały przyznane również trzy wyróżnienia Teatru Żydowskiego w Warszawie (każde w wysokości 5 tys. złotych): • WYRÓŻNIENIE DLA SZTUKI O TEMATYCE MARZEC’68: dla Pawła Mossakowskiego za sztukę „PODRÓŻNICY” • WYRÓŻNIENIE dla Richa Rubina za sztukę „KAFKA’S JOKE” • WYRÓŻNIENIE DLA SZTUKI W JĘZYKU JIDYSZ: dla Antologii dramatów autorstwa Michaela Felzenbauma Utwór nagrodzony Grand Prix może zostać przygotowany do premiery w trybie pełnego cyklu prób w Teatrze Żydowskim, a utwory wyróżnione mogą zostać zaprezentowane w Teatrze Żydowskim w ramach cyklu inscenizowanych prób CZYTAMY W ŻYDOWSKIM. Wszystkie nagrody zostaną wręczone na uroczystej gali w drugiej połowie stycznia 2022. Mecenasem Konkursu jest Stowarzyszenie Autorów ZAIKS oraz Miasto Stołeczne Warszawa. Partnerem Konkursu jest Sekcja Polska Międzynarodowego Stowarzyszenia Krytyków Teatralnych (IATC/AICT). Informacje o konkursie: http://www.teatr-zydowski.art.pl/konkurs-im-szymona-szurmieja-na-dramat-wspolczesny-o-tematyce-zydowskiej

19 DEC 2021 · Spotkanie w Centrum Kultury Jidysz wokół Rodziny Singerów przy okazji wydania książki "Singerowie: Kolejne wygnanie" Maurice'a Carra. Wśród gości wnuczka I. B. Singera. Kolejne wygnanie to intymny portret Ester Singer Kreitman malowany słowami jej syna – obraz pisarki, kobiety i matki widziany oczami dziecka, a potem młodzieńca. Oprócz rodzinnej i pisarskiej biografii Kreitman – nieudanego małżeństwa, kolejnych prób zbliżenia się do Singerów i kolejnych „wygnań” – autor prezentuje również migawki z życia londyńskich Żydów, paryskiej bohemy, a przede wszystkim środowiska międzywojennych żydowskich literatów na letnisku w Świdrze. Szczególnie smakowite fragmenty serwuje właśnie w opisie podwarszawskiej wilegiatury, kiedy to miał okazję bliżej poznać swoich słynnych wujów, Izaaka Baszewisa i Joszuę Singerów.Wspomnienia Maurice’a Carra zachwycają stylem, który znakomicie imitując język i sposób myślenia dziecka, w wielu miejscach wpisuje się w najlepsze tradycje żydowskiej prozy pierwszej połowy dwudziestego wieku. Realizacja podcastu: Katarzyna Oklińska

29 NOV 2021 · Spektakl "Chaplin" gra motywami z filmów Chaplina oraz formami zapożyczonymi z operetki i musicalu. Podstawą do jego stworzenia były materiały FBI, tysiące stron, które agenci na czele z twórcą i szefem FBI Edgarem Hooverem, zebrali przez trzydzieści lat, śledząc niemal każdy ruch Chaplina. Spektakl stara się zbadać, jak nic nieznaczące informacje, wydarzenia, zbiegi okoliczności nabierają znaczenia i stają się narzędziami używanymi w ideologicznych rozgrywkach. W jaki sposób niełączące się ze sobą sprawy, takie jak domniemane pochodzenie, domniemana działalność polityczna, domniemany skandal obyczajowy, zostają powiązane i tworzą spójną tożsamość wroga: Żyda, komunisty, gorszyciela. Ralizacja podcastu: Katarzyna Oklińska

28 NOV 2021

18 NOV 2021 · Deabta MADAGASKAR. WYSPA WYKLUCZONYCH, którą poprowadził Jan Niebudek z Radio Nowy Świat. W dyskusji towarzyszącej najnowszemu spektaklowi Teatru Żydowskiego i Teatru PAPAHEMA udział wzięli: 🎤dr Tamara Sztyma – historyczka sztuki, kuratorka wystawy/galerii „Dziedzictwo”, na stałe związana z Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, 🎤dr Jan Borowicz - kulturoznawca, psychoterapeuta psychoanalityczny, 🎤Karol Głębocki – nauczyciel historii i wiedzy o społeczeństwie w Centrum Kształcenia Zawodowego w Wysokiem Mazowieckiem oraz edukator w Izbie Ziemi Wysokomazowieckiej, społecznik i aktywista związany ze Społecznym Muzeum Żydów Białegostoku i Regionu, 🎤Małgorzata Dębska – studentka roku dyplomowego kierunku reżyserii w Akademii Teatralnej im. A. Zelwerowicza w Warszawie – Filii w Białymstoku, reżyserka spektakl „Madagaskar”.

3 NOV 2021