23 FEB 2022 · Rusya, Ukrayna'nın doğusundaki ayrılıkçı bölgeler Donetsk ve Luhansk'ın bağımsızlığını tanıyarak Avrupa başta olmak üzere dünyada dengeleri değiştirebilecek derin bir krizin kapısını araladı. ABD ve Avrupa Birliği ülkelerinden peş peşe yaptırım kararları gelirken, bundan sonraki süreçte bir savaş olasılığı olup olmayacağı endişe konusu. Batı'nın "işgal" olarak nitelediği karar sonrası yeni bir dünya düzeninden bahsetmek söz konusu mu? Rusya'nın kendi başına aldığı bu karar, kimleri nasıl etkileyecek? Rusya uzmanı Dr Kerim Has, Moskova'dan programında değerlendirdi.

12 FEB 2022 · Ukrayna'nın doğusuna 100 binin üzerinde asker konuşlandırdığı belirtilen Rusya'nın işgal için her an harekete geçebileceği değerlendirmesi yapılıyor. Yabancı misyonlar ülkeden çekilirken, ABD Rusya'nın Ukrayna'yı işgaline kesin gözüyle bakıyor. Ancak Rusya ise bu söylemi "kumpas" olarak yorumluyor. Peki, Rusya gerçekten de bir işgal planı içerisinde mi? Putin'in kafasındaki plan tam olarak ne? Rusya, Ukrayna'yı işgal ederse sonuçları neler olur, kimler bu durumdan nasıl etkilenir? Rusya uzmanı Dr Kerim Has, Moskova'dan programında A'dan Z'ye Rusya-Ukrayna krizini ele aldı ve olasılıklar üzerine yorumlarını paylaştı.

29 SEP 2021 · ABD’deki Türkevi açılışı sırasında Joe Biden ile bir görüşme yapmak isteyen ancak istediğini alamayan Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Rusya'nın Karadeniz kıyısındaki Soçi kentinde bir araya geldi. Rusya Devlet Başkanlığı Resmi Konutu'ndaki yaklaşık ÜÇ saat süren görüşme sonrası iki lider detaylı açıklama yapmadı. Rusya uzmanı Dr Kerim Has, Ahval Moskova’dan programında yaptığı değerlendirmede, Putin-Erdoğan zirvesinin basın toplantısı olmadan bitmesinin alışık olmadığını belirterek, “Zannımca, Erdoğan beklediğini alamadı” görüşünü dile getiriyor. Has, görüşmenin ana gündem maddesinin son dönemde gerilimin tırmandığı İdlib  olduğunu söylüyor ve ekliyor: “İdlib’de M4 otoyolu Şam’ın kontrolüne geçene kadar hararet artacaktır. İdlib’de insani krizi önlemenin en etkin ve kolay yolu Türkiye’nin Şam’la aktif diyaloğa geçmesiyle sağlanır, yoksa huzur daha da kaçacak.” Öte yandan doğalgaz satın alımının da önümüzdeki dönemde öne çıkacağına işaret eden Has, “Türkiye, daha pahalı fiyata hazır olmalı” ifadesini kullanıyor. Görüşme öncesi Erdoğan’ın ikinci parti alım için yeşil ışık yaktığı S-400’lere de değinen Has, önümüzdeki üç ayda bu konuda sıcak gelişmelerin yaşanacağını düşünüyor.

24 JUN 2021 · Rusya uzmanı Dr Kerim Has, Rusya Savunma Bakanlığı'nın davetlisi olarak katıldığı güvenlik toplantısında Türkiye hakkında neler konuşulduğunu anlatıyor.

17 JUN 2021 · Dünya siyasetinde sıcak gelişmelerin yaşandığı bir haftayı geride bırakırken, Brüksel’deki NATO zirvesi ve Cenevre’deki Putin-Biden görüşmesi yeni döneme ilişkin ipuçlarını bize verdi. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ile ABD Başkanı Joe Biden arasında Brüksel'deki NATO Liderler Zirvesi çerçevesinde yapılan ikili görüşmeden uzlaşı çıkmış gözükmüyor. Bunun yerine liderler pozitif mesajlar verirken, yeni döneme ilişkin temenniler sıralandı. İki ülke arasındaki başlıca krizlerden S-400 meselesi, F-35 yaptırımları ve Suriye’de YPG’ye olan destek gibi konularda bir açıklama gelmedi. Uzman ve analistlerden iki liderin görüşmesine ilişkin farklı değerlendirmeler gelmeye devam ediyor. Rusya uzmanı Dr Kerim Has da, Moskova’dan programında yaptığı değerlendirmede, Erdoğan’ın tekrar ABD’ye dümeni kırdığı, Biden’dan bir nebze de olsa istediğini aldığı ve Rusya'yla yeni kırılmaların kapıda oluğu görüşünü dile getiriyor. “Ortada Türkiye’nin çıkarları değil, Erdoğan rejiminin bekası ile ilgili bir görüşme olarak bunu değerlendirmek lazım” diyen Has, “Biden, Erdoğan’ı zorlayacak hiçbir konuda açıklama yapmadı, ortak açıklama dahi yapılmadı. Bence Biden, Erdoğan’a bir ev ödevi verdi ve onun iktidarının devamı adına bir gelişme olarak da yorumlanabilir” ifadesini kullanıyor. Erdoğan’ı bundan sonraki süreçte Rusya’ya büyük bir kazık atma eğilimine girebileceğini söyleyen Kerim Has, Rusya’daki Türk iş insanlarına ve Türkiye vatandaşlarına seslenerek, “Türkiye-Rusya ilişkilerinde yeni ve çalkantılı bir dönemin başladığı kanaatindeyim. Risklerini minimuma çekmelerinde fayda var” tavsiyesinde bulunuyor. Has’a göre, Erdoğan’ın dümen kırmasından sonra Rus uçağının düşürüldüğü dönemdeki krizin de ötesine geçecek bir kırılma yaşanabilir... Türkiye’nin ABD’ye teklif ettiği Kabil Havalimanı’nın korunmasının üstlenilmesi meselesine de değinen Has, “Erdoğan, bir anlamda kendini haşhaşi imamı olarak atadı” ironisi yapıyor. Afganistan’ın terör ve uyuşturucuyla iç içe olduğunu anımsatan Has, “Burada akademik konuşmaktan ziyade, işin arkasındaki kirli emellere bakmakta fayda var. Erdoğan bekçiliğe soyunarak Türk askerini de tehlikeye atacak” yorumunu yapıyor.

10 JUN 2021 · Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Başkanı Joe Biden ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin arasında 16 Haziran'da Cenevre'de gerçekleşecek görüşmenin Türkiye'ye bakan yönleri de merak konusu. Washington ile Ankara arasında derin krize yol açan S-400 meselesinin nereye evrileceği üzerine farklı senaryolar yazılıp çiziliyor. Rusya uzmanı Dr Kerim Has, bu görüşmenin S-400'lerin kaderini belirleyi belirlemeyeceğine dair görüşlerini Moskova'dan programında paylaşıyor. Kerim Has, Erdoğan'ın Biden'a yeni bir formül önerebileceği, bunun da S-400'lerin Türkiye'nin güneyindeki İncirlik Hava Üssü'nde ABD’nin kontrolü altında konuşlandırılacağına yönelik kulislerin Rusya tarafından asla kabul edilmeyeceğini belirtiyor. Has'a göre İncirlik modeli Moskova için "kırmızı çizgi" niteliğinde... Günün sonunda Biden-Erdoğan görüşmesi Ankara için "suni teneffüs" olacağı görüşünü dile getiren Has, "Yanılabilirim ama defaatle söylediğim gibi Türkiye'nin ikici part S-400'leri de almak zorunda olacağını düşünüyorum" ifadesini kullanıyor ve ekliyor: "Erdoğan da İncirlik konusuna cesaret edemez, etse bile Ruslar buna müdahale edip engel olurlar.  Kerim Has, Rusya'nın Türkiye'ye yönelik uçuş yasağından vazgeçmemesine dair ise, "21 Haziran'a kadar açılması or geliyor, en erken temmuz başı olabilir. Bu da olumlu gelişme olarak değerlendirilmeli. Öyle ki bu ihtimal de çok güçlü değil" ifadesini kullanıyor. İşin siyasi boyutunun da etkili olmaya devam ettiğini ifade eden Has, "Bunun yanı sıra Türkiye'nin açıkladığı korona rakamlarındaki şeffaflık da yasak kararına doğrudan etki ediyor" diye konuşuyor. Yayının tamamını buradan izleyebilirsiniz:

3 JUN 2021 · Rusya uzmanı Dr Kerim Has, Sedat Peker'in son videoda ifşa ettiği Suriye'de El Nusra'ya silah gönderilmesi üzerinden Rusya'nın nasıl bir pozisyon alacağını değerlendiriyor.

27 MAY 2021 · Türkiye’de bir yandan suç örgütü lideri Sedat Peker’in ifşaları gündemi sarsmaya devam ederken, diğer yanda Rusya-Türkiye ilişkilerinde sıcak gelişmeler yaşanıyor. Rus üst yetkililerden peş peşe uyarı ve üstü kapalı tehdit olarak da yorumlanabilecek mesajlar geldi. Önce Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova, haftalık basın toplantısında bir gazetecinin sorusu üzerine, Türkiye’nin Kırım’la ilgili yaptığı açıklamasının endişe verici olduğunu belirterek, “Biz de Türkiye’nin kendi etnik ve dini sorunlarıyla ilgilenmek zorunda kalırız” dedi. Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Büyükelçi Tanju Bilgiç, "1944 yılının 18 Mayıs gecesi, 250 bin Kırım Tatar Türkü soydaşımız insanlık dışı koşullarda sürgün edilerek anavatanlarından koparılmışlardır. Bu elim hadisede Kırım Tatar Türklerinin büyük kısmı hayatlarını kaybederken, sağ kalanlar anavatan hasretiyle yaşamaya mecbur bırakılmışlardır. Türkiye, sürgünden 77 yıl sonra Kırım’ın yasadışı ilhakından doğan zorluklarla sınanmaya devam eden Kırım Tatarlarının mağduriyetlerinin giderilmesi, kimliklerinin korunması, refah ve esenliklerinin sağlanması için soydaşlarının yanında olmayı sürdürecektir" demişti. Zaharova’nın ardından Rusya Dışişleri Bakanı Sergei Lavrov da, Türkiye’yi Ukrayna’nın "militarist duygularını" teşvik etmekle suçlayarak, Umuyoruz ki Ankara izlediği çizgiyi meşru endişelerimiz uyarınca düzeltir" mesajını yolladı. Rusya uzmanı Dr Kerim Has’la Moskova’dan programında bu sıcak gelişmelerin yanı sıra Türkiye’nin Polonya’ya SİHA satışının Moskova’yla ilişkileri nasıl etkileyeceğini ve S-400’lerle ilgili “Katar’daki Türk üslerine konabilir” görüşünü konuştuk. Kerim Has, Zaharova’nın mesajına ilişkin olarak, Kırım Tatarları konusunda Türkiye’nin suçlayıcı çizgisinin devam etmesi hâlinde Rusya’nın da Kürt sorununu öne çıkaracağını söylüyor ve ekliyor: “Rusya, Türkiye’nin bu konuda daha hassas olduğunu bildiği için ‘Sizi rahatsız ederiz’ mesajını veriyor açıkça. Etnik meselelerin hız kazandığı, demokrasinin rafa kaldırıldığı ve devletleşen bir mafyanın olduğu bir dönemde Türkiye’nin bu konuyu jeopolitik bir araç olarak kullanması kendisine zarar verir. Türkiye cevap vermese de Moskova’nın mesajını almıştır. Başta Suriye meselesinde en hassas konu Kürtler. Rusya burada Kürtler ile Esad arasındaki anlaşmaya önem verecektir.” Kerim Has, Lavrov’un Türkiye’yi Ukrayna’nın "militarist duygularını" teşvik etmekle suçlamasını ise daha önce de iki ay kadar önce dile getirdiğini söylüyor.

20 MAY 2021 · Sedat Peker’den uçuş yasağına: Ankara, Moskova’dan nasıl eli boş döndü? Türkiye, suç örgütü lideri Sedat Peker'in devlet-mafya-siyaset ve medya ağındaki kirli işlerin ifşalarını konuşmaya devam ediyor. Dünya medyasının da radarına giren ifşa videoları epey ses getirmeye başlamış durumda.  Peki, Rusya medyasında Peker videoları hakkında neler konuşuluyor? Rusya uzmanı Dr Kerim Has, Moskova'dan programında bu sorunun cevabını yanıtlarken, Rusya'nın Türkiye'ye yönelik uçuş yasağını uzatma kararını da yorumluyor ve bu yasağın ne zamana kadar süreceği hakkındaki kulis bilgilerini paylaşıyor. Rusya’da da Sedat Peker’in ifşaatının konuşulduğunu ve bir analizde “Kaçak mafya, Türkiye’deki mevcut iktidarın kirli çamaşırlarını ifşa ediyor” yorumunun yer aldığını belirten Has, “Yine öne çıkan bir diğer nokta, bu tarz suç yapılarının devlet kurumlarının suç işleyen yapılarına dönüşmüş olduğu ve bunların birbirine eklemlendiği ve oradan bir tuğlayı çektiğinizde o duvarın yıkıldığını görüyormuş gibi izlenim var” diyor. Bir Rus diplomatla konuştuğunu kaydeden Has, “Bir beklenti hâli var ve bu ifşaların ne kadar devam edeceği merak ediliyor. Devlet kurumlarının çöküşünden bahsediliyor ve bunun Türk-Rus ilişkilerine nasıl etki edeceği konuşuluyor” ifadesini kullanıyor ve ekliyor: “Rusya’nın bir post-Erdoğan stratejisi yok benim gördüğüm kadarıyla. Herkes Erdoğan üzerinden iş yürütmeye çalışıyor. Çünkü Erdoğan önemli ölçüde Rusya’nın istediklerini veriyor. Bununla birlikte Erdoğan’la Türkiye’nin devlet yapısının çöküşü Rusları endişelendiriyor.  Türkiye’deki muhalefetle mutlaka temaslar kuruluyor ama şu an için bunlar sembolik düzeyde ilerliyor.” Öte yandan Türkiye, son günlerde pandemi ile mücadele ederken bir yandan da turizm sezonunu kaybetmemek için yoğun çaba içerisinde. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın turistlere yönelik “Enjoy. I’m vaccinated” (Tadını çıkarın, aşılıyım) tepkileri devam ederken, gözler Rusya’nın alacağı uçuş yasağına yönelik gelişmelerdeydi.  Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy ve Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, Moskova’yı ziyaret etti ancak görüşmelerden çok da olumlu bir sonuç çıkmadı. Rusya Başbakan Yardımcısı Tatyana Golikova, “Mevcut durumu ve hava trafiğinin yeniden başlatılma ihtimalini değerlendirmek üzere Rusya İnsan Sağlığı ve Tüketiciyi Koruma Kurumu (Rospotrebnadzor) Türkiye’ye bir heyet gönderecek ve Türkiye’deki muhataplarıyla durumu ele alacak” dedi. Rus Hava Yolları’nın ise haziran sonuna kadar uçuş yasağını uzattığı haberleri basına yansıdı. Kerim Has, Kalın ve Ersoy’un Moskova görüşmelerinde bir sinir harbi yaşandığını, zira Rus basınında yasağın haziran sonuna kadar uzadığı haberlerinin eş zamanlı yayıldığını anımsatıyor. “Rusya, Türkiye’yi rencide etmek istemediği için ‘Heyet göndereceğiz’ diyerek işi sürüncemeye bırakacak bir method izliyor” diyen Kerim Has, “Yüzde 99 uçuş yasağının uzatılacağı görüşü hâkim. Ancak bu uzatmanın ne kadar olacağı belirsiz. Haziran sonu mu olacak, Temmuz 15’ine kadar mı yoksa yaz sonuna kadar mı uzatılacak bir muamma şu an için. Rusya’nın en çok turist seferlerini yapan S7 Havayolları yaz sonuna kadar uçuşları durdurdu. Bir değişiklik olana kadar bu karar duracak gözüküyor” bilgisini paylaşıyor. Yayında ayrıca Türkiye’nin nasıl dünyanın en çok plastik atık ithal eden ülkesi haline geldiğini ortaya koyan Greenpeace raporunu da ele aldık. Öyle ki Rus medyasında bu konu etraflıca alındı. Has, “Türkiye’nin başta İngiltere ve AB ülkelerinin çöplerinin taşındığı ülkeler arasında liderliğe yerleşmesi Rusya’yı bile endişelendiriyor” diyor. Önde gelen Rus gazetelerinden Nezavisimaya’da çıkan bir analizde, “Türkiye, Avrupa’nın çöplüğüne dönüştü” başlığının atıldığına dikkat çeken Has, Rusya’nın endişe gerekçelerini de ele alıyor.

13 MAY 2021 · Türkiye, suç örgütü lideri Sedat Peker'in devlet-mafya-siyaset üçgenindeki kirli işlerin kısmi ifşalarını konuşmaya devam ediyor. Peker, videolarından birinde Yeldana Kaharman’ın şüpheli ölümüyle Jandarma Genel Komutanı Arif Çetin’in de ilişkili olduğunu ileri sürdü. Orgeneral Arif Çetin ise, eski İçişleri Bakanı Mehmet Ağar’ın oğlu ve AKP Elazığ Milletvekili Tolga Ağar’ın, “Yeldana Kaharman’ın ölümünde Tolga Ağar’ın bir rolü olmadığını” öne sürmüştü, ancak bu isimlerle fotoğrafları ortaya çıkınca tartışma yarattı. Ağar ve Çetin’in fotoğraflarının yanı sıra Çetin’in, suç örgütü lideri Alaattin Çakıcı’nın ‘’sağ kolu’’ olduğu iddia edilen Selahattin Yılmaz’la da fotoğrafı ortaya çıktı. Rusya uzmanı Dr Kerim Has, Moskova’dan programında Org Arif Çetin'in Ruslarla da arasının iyi olduğunu belirterek Moskova bağlantılarına ilişkin detayları anlatıyor. Suriye ve Libya gibi ülkelere cihatçı transferi konularında Jandarma’nın önemine vurgu yapan Has, “Bu anlamda Rusların ilgi alanına giren bir isim Arif Çetin” diyor. Bölgedeki silah kaçakçılığı, insan kaçakçılığı gibi konularda sınır güvenliği açısından Jandarma’nın etkin olduğunu söyleyen Has, “Rusya özellikle Türkiye’deki iç güvenliğin nabzını Soylu ve Arif Çetin üzerinden tutuyor. Arif Çetin’in Moskova’yla bağlantıları bağlamında geçtiğimiz yıllarda Ulusal Muhafız Birliği’nin başındaki Viktor Zolotov’un Türkiye’ye ziyaretine bakmak lazım” ifadesini kullanıyor. Zolotov’un Putin’in sağ kolu olduğunu belirten Kerim Has, şunları kaydediyor: “Ulusal Muhafız Birliği’nin birincil görevi toplumsal olayların bastırılması, dost ya da müttefik yabancı devlet adamlarının kişisel korumaları anlamında stratejik alanlarda yer alırlar ve 350 bin kişilik güç birliği bulunuyor. 23 Haziran seçiminden önce Türkiye’ye ilk defa beş günlük bir ziyaret yapıldı ve burada Erdoğan’ın aldığı model konusunda Rusya’nın örnekleri masaya yatırıldı diye düşünüyorum. 2019’da Arif Çetin’in Moskova’ya bir ziyareti oldu ve Rusya’nın güvenliği nasıl sağladığına dair bazı yöntem ve bilgi transferi konusunda görüş alışverişi olduğu konuşuldu. Bu yönden bu ziyaret çok önemliydi. Öte yandan Türkiye’nin Kozmik Oda’sına girildiği söylendi malum. Ne kadarına girildi bilemem ama yakın zamanda Libya’da görev alan üç generalin kimlik bilgileri Rus medyasında ifşa edildi. Burada da Türkiye’nin kozmik bilgiler içerecek askeri ve güvenlik bigilere Rusya gibi devletlerin sahip olduğu kanaatindeyim. Öyle ki, hangi generalin nerede ve hangi görevde olduğuna dair bilgiler dahi Moskova’da konuşuluyor. Ben Rusya’nın Arif Çetin üzerinden bir erişiminin olduğunu düşünüyorum.”