سال ۲۰۲۰ گردنه تند رابطه ایران و ترکیه با چاشنی آذربایجان جنوبی!

با سلام من طه کرمانی هستم و شما شنونده یازدهمین برنامه پادکست ترکیه هستید. در این برنامه مروری بر اهم اتفاقات سال 2020 در ترکیه با محوریت ایران خواهم داشت.

ترکیه در سالی که گذشت دست آوردهای مهمی در زمینه انرژی کسب کرد. در ابتدای سال 2020 و 8 ژانویه احداث پروژه ی خط لوله انتقال گاز روسیه از طریق ترکیه به اروپا به پایان رسید. 935 کیلومتر از پروژه جریان تٌرک یا همان تورک آکیم از دریای سیاه عبور میکند. ظرفیت انتقال انرژی این این پروژه که دارای دو خط لوله است در مجموع 31/4 میلیارد متر مکعب است که بر اساس آن 15/75 میلیارد متر مکعب گاز طبیعی به شکل مستقیم از روسیه به ترکیه منتقل میشود.
دومین رویداد مهم در حوزه انرژی برای ترکیه کشف بزرگ‌ترین میدان گازی در طول تاریخ ترکیه در دریای سیاه این کشور بود. کشتی حفاری «فاتح» ترکیه در 21 آگوست 2020 در میدان گازی ساکاریا در دریای سیاه، ذخیره گاز طبیعی به حجم 320 میلیارد مترمکعبی کشف کرد. ذخیره گاز طبیعی ثابت شده و از لحاظ اقتصاد قابل تولید ترکیه حدود 3.3 میلیارد متر مکعب است.ذخیره گاز طبیعی ثابت شده و از لحاظ اقتصاد قابل تولید ترکیه نیز حدود 3.3 میلیارد متر مکعب است.
سال 2020 ترکیه شاهد 12 زلزله نسبتاً شدید بود که در مجموع موجب جان باختن 166 شهروند شد. زلزله 6/9 ریشتری در دریای اژه شدیدترین زمین لرزه ای بود که با نام زلزله ازمیر مطرح شد و موجب کشته شدن 114 نفر در این شهر شد. در این زمین لرزه در یونان هم به شدت حس شد و در آنجا هم موجب کشته شدن 2 نفر شد. زلزله 6/8 ریشتری الازیغ هم خسارات سنگینی به بار آورد و به کشته شدن 41 نفر انجامید.
سال 2020 سال فلاکت های طبیعی بود و ترکیه هم به داغ حوادث بسیاری دید. از جمله در 4 و 5 فوریه در حادثه سقوط بهمن در نزدیکی شهر وان 41 نفر کشته شدند که عمده آنها مربوط به سربازانی بود که در این حادثه در مینی بوس واژگون شده گیر افتاده بودند.ب27 فوریه نیز در سال 2020 یادآور رخداد بسیاری تلخی برای ترکیه بود اما این بار خارج از مرزها و در سوریه. در این روز و در اثر حمله هوایی ارتش تحت امر بشار اسد که از حمایت جمهوری اسلامی ایران و روسیه برخوردار است 34 سرباز ترکیه در ادلب کشته شدند. این حادثه مبدا افزایش نارضایتی اسلام گرایان نسبت به ایران شد و حکومت ترکیه نیز به لحاظ مماشات با ایران در این خصوص مورد انتقاد شدید محافظه کاران قرار گرفت.
پس از این حادثه ارتش ترکیه حمله گسترده ای بر علیه مواضع ارتش سوریه و متحدان آن ترتیب داد و برابر اعلام منابع ترکیه بیش 200 نقطه مورد هدف قرار گرفت و 309 سرباز طرف مقابل نیز کشته شد. همچنین ارتش ترکیه پس از آن عملیات سپر بهار را آغاز کرد که تا 5 مارس ادامه پیدا کرد.
رویداد مهم دیگر سال 2020 در ترکیه گشودن مرزهای غربی بر روی مهاجران بود. ترکیه 28 فوریه مرزهای خود به روی تمام مهاجران از جمله سوریه، افغانستان و ایرانی گشود که برابر اعلام مقامهای ترکیه طی دو ماه 148 هزار و 763 نفر مهاجر از طریق مرزهای بلغارستان و یونان وارد اروپا شدند. آنکارا این اقدام را در اعتراض به عدم پایبندی اروپا به تعهدات خود در زمینه کمک به اسکان مهاجران انجام داد. همچنین برخورد خشونت آمیز پلیس یونان در منطقه مرزی موجب مجروح شدن صدها مهاجر اعم از مهاجران ایرانی شد. بسیاری هم که موفق به عبور نشدند با مسدود شدن دوباره مرزهای مجبور به بازگشت به ترکیه شدند.
11 مارس وزیر بهداشت ترکیه فخرالدین کوجا از مشاهده اولین فرد مبتلا به کرونا در کشور خبر داد و این تاریخ به عنوان آغاز دوران پر افت و خیز ترکیه در ضمینه کرونا ویروس در سال گذشته به ثبت رسید.
27 می سال گذشته در تاریخ سیاسی ترکیه روز مهمی به حساب می آید. در این روز و همزمان با 60 مین سالگرد کودتای نظامی 1960 نام جزیره یاسسی آدا که رهبر حزب دمکرات ادنان مندرس در آنجا محاکمه شده بود به «جزیره دموکراسی و آزادی» تغییر نام داد. مراسم افتتاح موزه و مراکز فرهنگی این جزیره که پیشتر متعلق به نیروی دریایی ارتش ترکیه بود با حضور رئییس جمهور رجب طیب اردوغان افتتاح شد. این حرکت نمادین خصوصا به عنوان مبارزه ساستمداران راستگرا با کودتاهای نظامی مورد ارزیابی قرار گرفت. و در تقویم اتفاقات مهم سال 2020 ترکیه ثبت شد.
24 جولای سالی که گذشت یک رویداد تاریخی دیگری در ترکیه رخ داد. مجموعه آیاصوفیا که از سال 1934 کاربری آن از مسجد به موزه تبدیل شده بود بار دیگر و با رای دادگاه و امضای رییس جمهور مجددا تغییر کاربری داد و مدیریت آن به سازمان دیانت ترکیه سپرده شد و دربهای آیا صوفیا پس از 86 سال بعد بار دیگر به روی نمازگزاران باز شد.
سال 2020 شاهد اتفاقات تاریخی دیگر منطقه ای هم بود. 27 سپتامبر نقض آتش بس توسط ارمنستان فتیله جنگ دوم قره باغ را شعله ور کرد، جنگی که در مدت کمتر از دو ماه موجب آزادسازی بخش بزرگی از خاک آذربایجان از اشغال ارمنستان شد. ترکیه در این جنگ تمام قد از آذربایجان حمایت کرد و تجهیزات نظامی پیشرفته ترکیه خصوصا هواپیماهای بدون سرنشین نقل بسزایی در پیشبرد ارتش آذربایجان داشت. این جنگ همچنین موجب فاصله گرفتن ترکیه از ایران که در کنار ارمنستان قرار گرفته بود شد. همچنین نقل ترک های ایران که انتقال تجهیزات نظامی از خاک ایران به ارمنستان را افشا کرده بودند نیز پررنگتر شد. با اعتراضات خیابانی ترک های ایران به سیاست های کشور در قبال مناقشه قره باغ در چند شهر از جمله تهران و تبریز و سرکوب حکومت ایران رسانه های ترکیه گویی ترک های ایران را دوباره کشف کردند. در این ایام تبلیغات رسانه های فارسی زبان علیه ترکیه در مطرح شدن هرچه بیشتر اوضاع داخلی ایران از جمله موضع ترک های آذربایجان بیشتر مورد توجه رسانه های ترک زبان قرار گرفت.
اما اصل ماجرا زمانی شروع شد که اردوغان 10 دسامبر در جشن پیروزی آزادسازی قره باغ در باکو شعر ارس را خواند. در واقع پس از واکنش شدید ایران و حمله گسترده رسانه های ایران علیه ترکیه و شخص رییس جمهور بود که رسانه و جامعه ترکیه با محتوی شعر و اساسا با موضوعی به نام آذربایجان جنوبی و ترک های ایران آشنا شدند. با ادامه واکنش های تند سیاسیون و مطبوعات ایران علیه ترکیه موضوع آذربایجان ایران که پیش از این تابع سانسوری ناگفته در ترکیه بود مطرح شد و شکل عمومی به خود گرفت. در واقع جامعه ترکیه با واکنش ایران با پدیده چند ملیتی ایران آشنا شد. پس از 10 دسامبر و کشمکش حول شعر ارس حباب ایران در ترکیه ترکید و موضوعاتی همچون حقوق اقلیت های اتنیکی از جمله ترک های ایران مورد مباحثه قرار گرفت و فصل تازه ای برای آشنایی ترک های ایران در بیرون از ایران و خصوصا ترکیه آغاز شد. در هفته های پایانی سال 2020 میلادی ترکیه از ماجرای همکاری مافیای زیندشتی با سیستم اطلاعاتی ایران پرده برداشت. مطبوعات مطرح دنیا و ترکیه به نقل از منابع ترک از عملیات ضد جاسوسی سازمان امنیت و اطلاعات ترکیه میت علیه ایران نوشتند و دستکم مساله دو ترور و یک آدمربایی مخالفان سیاسی ایران در سالهای گذشته مطرح شد.
بسیاری از کارشناسان طرح مساله نفوذ اطلاعاتی ایران در ترکیه از سوی آنکارا را نشانه فاصله ایران از همسایگان و سر آغاز فصل نو در ارتباطات دو کشور ارزیابی کردند و به نظر این تازه آغاز ماجرا است…

سال 2020 پر از اتفاقات تلخ و شیرینی بود که خصوصا با تغیان کرونا خاطره تلخی از خود به جای گذاشت. در این قسمت از پادکست ترکیه سعی کردم مروری بر تیترهای مهم سال داشته باشم. شما میتوانید ما را با همین نام از شبکه های اجتماعی دنبال کنید. تا دیداری دوباره بدرود.


Podcast Türkiye’nin 11. programında geride bıraktığımız 2020 ylının öne çıkan olaylarını özetle derledim. Farsça olan bu yayında özellikle İran’ı ilgilendirecek olan konular üzerinde durdum. Pandemi, Enerji, Suriye ve Karabağ olayları gibi hadiseleri daha geniş bir şekilde aktarmaya çalıştım.